Τίτλος έρευνας: Ελληνικές Κοινότητες και Ευρωπαϊκός Κόσμος, 13ος ? 19ος αι. Μορφές αυτοδιοίκησης, κοινωνική οργάνωση, συγκρότηση ταυτοτήτων

Πρόγραμμα: «ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ ΙΙ: Ενίσχυση Ερευνητικών Ομάδων στα Πανεπιστήμια»

Φορέας Υλοποίησης: Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας

Διάρκεια: 01.03.2005 - 20.09.2006

Σύντομη περιγραφή του αντικειμένου έρευνας

 To πρόγραμμα, με τίτλο «Ελληνικές Κοινότητες και Ευρωπαϊκός Κόσμος (13ος-19ος αι). Μορφές αυτοδιοίκησης, κοινωνική οργάνωση, συγκρότηση ταυτοτήτων», εντάσσεται στο πλαίσιο ευρύτερου ερευνητικού πεδίου για τους κοινοτικούς θεσμούς στην Ευρώπη της προβιομηχανικής περιόδου. Ειδικότερα, αποσκοπεί στη διερεύνηση όψεων της ελληνικής κοινοτικής οργάνωσης κατά τους νεότερους χρόνους, σε σύνδεση με το ευρωπαϊκό θεσμικό-πολιτισμικό περιβάλλον και έξω από τα όρια του περισσότερο μελετημένου τουρκοκρατούμενου ελληνικού χώρου. Στη θεματική περιλαμβάνονται αφενός αστικές κοινότητες σε βενετοκρατούμενες ελληνικές περιοχές, αφετέρου ελληνικές κοινότητες στη Μεσόγειο και  την Kεντρική-Ανατολική Ευρώπη, από τον 13ο έως τον 19ο αι.

Κύριοι άξονες  της έρευνας αποτελούν το θεσμικό πλαίσιο της κοινοτικής οργάνωσης, οι ενδοκοινοτικές σχέσεις και η κοινοτική δραστηριότητα (οικονομική, κοινωνική, πνευματική). Σε πρώτο στάδιο, συγκεντρώθηκε και καταγράφηκε σχετικό ανέκδοτο και εκδεδομένο αρχειακό υλικό και ακολούθησε η επιστημονική αξιοποίηση σημαντικών τμημάτων αυτού (καταλογογραφήσεις, μεταγραφές αρχειακού υλικού, συνθετικές μελέτες σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή).

Ερευνητική Ομάδα

 Επιστημονική Υπεύθυνος

Όλγα Κατσιαρδή-Hering, καθηγήτρια στο γνωστικό αντικείμενο «Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (από το 13ο αιώνα έως την Ελληνική Επανάσταση»), στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Συνυπεύθυνοι, Μέλη ΔΕΠ

Αναστασία Παπαδία-Λάλα, καθηγήτρια στο γνωστικό αντικείμενο «Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (από τον 13ο αιώνα έως την Ελληνική Επανάσταση»), στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Μαρία Ευθυμίου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο γνωστικό αντικείμενο «Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (από τον 13ο αιώνα έως την Ελληνική Επανάσταση»), στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Συντονίστρια του έργου

Bασιλική Σειρηνίδου, διδάκτωρ Ιστορίας, μεταδιδακτορική ερευνήτρια.

Μέλη ερευνητικής ομάδας

Αικατερίνη Κωνσταντινίδου, διδάκτωρ Ιστορίας, ερευνήτρια.

Δημήτριος Κοντογεώργης, Μαρίνα Κουμανούδη, Ίκαρος Μαντούβαλος, υποψήφιοι διδάκτορες στο γνωστικό αντικείμενο «Ιστορία του Νέου Ελληνισμού από τον 13ο αιώνα έως την Ελληνική Επανάσταση».

Σωτήριος Κουτμάνης, Αικατερίνη Μουσαδάκου, Χριστίνα Παπακώστα, μεταπτυχιακοί σπουδαστές πρώτου κύκλου στο γνωστικό αντικείμενο «Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (από το 13ο αιώνα έως την Ελληνική Επανάσταση».

    

Κατάρτιση-Επεξεργασία Βάσεων δεδομένων, Ηλεκτρονική υποστήριξη

Λάμπρος Τραυλός, μεταπτυχιακός σπουδαστής πρώτου κύκλου στο γνωστικό αντικείμενο «Βυζαντινή Αρχαιολογία».

 

Συνεργάτες Ιδρυμάτων Εξωτερικού

Χρύσα Μαλτέζου, Καθηγήτρια, Διευθύντρια Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας.

Olga Cicanci, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου.

Δημοσιεύσεις που προέκυψαν από το πρόγραμμα

 

Στο πλαίσιο του προγράμματος εκπονήθηκαν 14 μελέτες  (μία μονογραφία και 13 άρθρα) που έλαβαν έγκριση δημοσίευσης και βρίσκονται στο στάδιο της εκτύπωσης.

 

 1. Μαρία Ευθυμίου, «Αντί προλόγου: οι κοινότητες της ελληνικής χερσονήσου κατά την Τουρκοκρατία. Μια απόπειρα σχηματικής κατάταξης στον χώρο, κατά την εσωτερική οικονομική και πολιτική τους λειτουργία», περιοδικό Εώα και Εσπέρια 7 (2007) 239-246.

2. Όλγα Κατσιαρδή-Ηering, «Αδελφότητα, Κομπανία, Κοινότητα. Για μια τυπολογία των ελληνικών κοινοτήτων της Κεντρικής Ευρώπης με αφορμή το άγνωστο καταστατικό του Miskolc (1801)»,» περιοδικό Εώα και Εσπέρια 7 (2007) 247-310.

3. Δημήτρης Κοντογεώργης, «Ερευνητική αποστολή στη Ρουμανία. Ελληνικές κοινότητες (18^ος-αρχές 20^ού αι.). Καταστατικά-Σύλλογοι-Ταυτότητες. Εισαγωγικές παρατηρήσεις», περιοδικό Εώα και Εσπέρια 7 (2007) 367-400.

4. Δημήτρης Κοντογεώργης, «Σύσταση και οργάνωση ελληνικών κοινοτήτων στη Ρουμανία. Η περίπτωση του Τζιούρτζιου και της Τούλτσεας (β΄ μισό 19ου αιώνα»  περιοδικό Μνήμων, 28 (2006), 209-239.

5. Μαρίνα Κουμανούδη, «Με αφορμή την ηλεκτρονική καταγραφή των πρεσβειών της βενετοκρατούμενης Κρήτης (13ος-15ος αι.): Μια πρώτη προσέγγιση του αρχειακού υλικού», περιοδικό Εώα και Εσπέρια 7 (2007)149-172.

6. Σωτήρης Κουτμάνης, ««Χρονικά για την ιστορία της Ελληνικής   Κοινότητας Βενετίας (18ος  αι.)», περιοδικό Εώα και Εσπέρια 7 (2007) 311-334.

7. Σωτήρης Κουτμάνης, «Το τρίτο είδος. Θρησκευτική υβριδικότητα και κοινωνική αλλαγή στην ορθόδοξη κοινότητα της Βενετίας (τέλη 17ου-αρχές 18ου αιώνα» περιοδικό Θησαυρίσματα , 37 (2007) 389-420.

8. Κατερίνα Κωνσταντινίδου, «Τα ληξιαρχικά βιβλία του βενετοκρατούμενου Χάνδακα (1632-1642). Στεγανά και δίκτυα επικοινωνίας μεταξύ των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων», περιοδικό Εώα και Εσπέρια 7 (2007) 173-190.

9. Ίκαρος Μαντούβαλος, «Miskolc -Sαtoraljaϊjhely ? Βουδαπέστη: αναζητώντας τα ίχνη της ελληνικής εμπορικής διασποράς στην Ουγγαρία», περιοδικό Εώα και Εσπέρια 7 (2007) 335-366.

10. Κατερίνα Μουσαδάκου, «Κοινότητα και πρεσβείες στις βενετοκρατούμενες ελληνικές περιοχές. Όψεις των θεσμών κοινωνικής μέριμνας», περιοδικό Εώα και Εσπέρια 7 (2007) 191-212.

11. Αναστασία Παπαδία-Λάλα, «Ελληνικές Κοινότητες και Ευρωπαϊκός Κόσμος (13ος-19ος αι.). Μορφές αυτοδιοίκησης, κοινωνική οργάνωση, συγκρότηση ταυτοτήτων»: Μια ερευνητική πρόταση», περιοδικό Εώα και Εσπέρια 7 (2007) 139-148

12. Αναστασία Παπαδία-Λάλα, «Ανασυγκροτώντας την κοινότητα στις βενετοκρατούμενες ελληνικές περιοχές. Οργάνωση και αρχειακές πηγές», περιοδικό Εώα και Εσπέρια 7 (2007) 233-238.

13. Χριστίνα Παπακώστα, «Πάργα, Πρέβεζα και Βόνιτσα: Αστικές συσσωματώσεις στα βενετικά ηπειρωτικά εξαρτήματα», περιοδικό Εώα και Εσπέρια 7 (2007) 213-232

14. Βασιλική Σειρηνίδου,  Η Βιβλιοθήκη του Δημητρίου Ν. Δάρβαρη. Παράρτημα: Η Βιβλιοθήκη της Ορθόδοξης Εκκλησίας του Kιcskιmet Ουγγαρίας [Μονογραφία,  υπό δημοσίευση στη σειρά Τετράδια Εργασίας ΚΝΕ/ΕΙΕ]